Kunstrecensent Anneke van Wolfswinkel van het Eindhovens Dagblad bezocht de tentoonstelling in Oirschot en schreef het onderstaande artikel.

Wie was de ‘vergeten kunstenaar’ Johan Lennarts uit Eindhoven?

OIRSCHOT - Als je de schilderijen van Johan Lennarts (1932-1991) ziet, is het moeilijk voor te stellen dat hij op zeker moment in zijn loopbaan meedeed aan de geruchtmakende tentoonstelling Schijt aan Schilderkunst.

Bij Kunsthandel Metzemaekers is een dwarsdoorsnede te zien van het veelzijdige oeuvre van de kunstenaar die een belangrijk deel van zijn ontwikkeling doormaakte in Eindhoven. De schilderijen, tekeningen en collages komen uit de nalatenschap van de in 2019 overleden Piet van den Boomen. Deze advocaat en kunstliefhebber uit Waalre heeft het werk van Johan Lennarts altijd bewonderd, heeft veel van hem gekocht en hem deels financieel ondersteund.

In 1999 was er voor het laatst een tentoonstelling van het werk van Lennarts, in De Beyerd in Breda. Sindsdien is het stil geworden rond zijn werk. Deze tentoonstelling kan dan ook met recht een hernieuwde kennismaking genoemd worden; oudere kunstliefhebbers zullen zich hem misschien nog wel herinneren, maar zeker voor de jongste generatie is het een onbekende naam.

Wie was Johan Lennarts? Hij wordt in 1932 geboren in het Eindhovense stadsdeel Strijp, als jongste van vijf kinderen. Zijn jeugd wordt getekend door de oorlog en zijn zwakke gezondheid. Na een aarzelende start op het seminarie met de gedachte priester te worden, gooit hij op 22-jarige leeftijd het roer om: hij besluit kunstenaar te worden.

Dat blijkt een gelukkige keuze te zijn. In de jaren vijftig schildert hij in de nogal wilde trant van de Cobra-beweging. Daarvan is ook een voorbeeld te zien bij Metzemaekers, een abstract doek vol gepenseeld met expressieve grillige vormen in zwart, paars en bruin, uit 1959.

In dat jaar koopt directeur Edy de Wilde twee doeken van hem aan voor het Van Abbemuseum, die in de zaal met na-oorlogse schilderkunst komen te hangen naast het werk van de Cobraschilders Karel Appel, Corneille en Asger Jorn.

In 1968 stopt Lennarts met schilderen. Hij maakt niets meer, maar discussi­eert des te meer over kunst

Maar Lennarts blijft zelden lang in dezelfde stijl werken en dat is in deze tentoonstelling goed te zien. Na zijn Cobra-fase gaat hij donkere, dicht geschilderde vormen maken zoals grote ‘koppen’ of alledaagse gieters. En dan, in 1963, bundelt hij zijn krachten met die van kunstenaarsvrienden Ad Snijders en JCJ (Jacques) Vanderheyden.

Bij Galerie Peijnenborg in Eindhoven laten ze pop-art zien en noemen hun tentoonstelling Schijt aan Schilderkunst. Een veelluik uit die periode is ook bij Metzemaekers te zien. Alledaagse spullen, zoals de schoentjes van zijn dochtertje, oude lappen en een hemdje, verwerkt hij in collageachtige schilderijen, een beetje zoals de popartkunstenaar Robert Rauschenberg in New York ook deed.

Publiek en pers zijn ronduit verontwaardigd. Waren ze net een beetje gewend aan het ondoorgrondelijke abstract-expressionisme van de jaren vijftig, komen deze drie kunstenaars met iets totaal banaals op de proppen. Zelfs de politie komt poolshoogte nemen omdat ze overwegen de expositie van de onruststokers vroegtijdig te sluiten. Wat overigens niet gebeurt.

Antiburgerlijk

In 1968 stopt Lennarts met schilderen, een keuze die past bij de antiburgerlijke tijdgeest. Hij maakt niets meer, maar discussieert des te meer over kunst. Voor een tentoonstelling samen met Paul Panhuysen en Remco Scha geeft hij een meubelhandelaar de opdracht de zaal te vullen met zit- en slaapkamermeubels. Hij woont een aantal jaren in Griendtsveen en vertrekt later naar Amsterdam. Zijn laatste jaren brengt hij door in Frankrijk.

Vanaf 1975 pakt hij het schilderen toch weer op. Hij schildert met een beweeglijke toets en durft daarbij vaak veel weg te laten. Op de tekening Figuur aan tafel (1975) lijkt het alsof hij met zo weinig mogelijk grillige lijnen een voorstelling wil oproepen, en hij slaagt daar wonderwel in.

Johan Lennarts, Kunsthandel Metzemaekers, Koestraat 30 Oirschot, t/m 9/2. Meer info: metzemaekers.com
(Tekst foto: Johan Lennarts, zonder titel (1985), olieverf op doek, 200 x 200 cm, geëxposeerd bij Kunstmakelaardij Metzemaekers in Oirschot, januari 2025 © ED)