Liesbeth Schreuder had voor de opening van de tentoonstelling 'Oneindige ruimte', met werk van Aagje Linssen en Jeroen Vrijsen, de onderstaande tekst willen uitspreken. Echter door de aangescherpte coronaregels kon dit helaas geen doorgang vinden. Liesbeth is kunsthistorica, onlangs ontving ze de Brabant Bokaal 2021 voor haar jarenlange inzet voor de beeldende kunst in Eindhoven en omgeving, en volgt het werk van beide kunstenaar al geruime tijd. 

'Oneindige ruimte'

Peter: wat een fijne plek om het werk van deze twee kunstenaars samen te zien. Afgelopen dinsdag zei je dat je het een serene expositie vond. Had je dat van tevoren bedacht? Ik denk eerder dat je vanuit een oprechte belangstelling en betrokkenheid de ruimte hebt vrijgegeven als een zeer noodzakelijk podium voor hedendaagse kunst, want die zijn er veel te weinig.

Niet iedere kunstenaar kan ook goed een ruimte inrichten, ik spreek uit ervaring. Dan is daarbij het maken van een duo-expo nog lastiger, want past het werk bij elkaar en is het resultaat door de combinatie meer dan alleen het tonen van de afzonderlijke werken. Er zijn hier combinaties gemaakt, maar niet dwangmatig om-en-om, ze weten heel goed wat werkt naast elkaar en wat meer ruimte nodig heeft los van elkaar. Het predicaat ‘sereen’ dekt zeker de lading, er is rust ingebouwd om goed te kunnen kijken.

Wat we kunnen zien zijn de werken die in grote zorgvuldigheid zijn geschilderd.

Jeroen kan mij altijd weer verrassen met nieuwe werken in een voor mij inmiddels zeer vertrouwd en herkenbaar handschrift. Zorgvuldig in aandacht, materiaal beheersing en afwerking. Hij spant zijn doeken zelf op, altijd weer in van die afwijkende maten. Maar dat is een veel betekende start om aan een nieuw werk te beginnen, net als de preparatie van het linnen. De olieverf schittert, weerkaatst het licht en zuigt je blik op. Een tegengestelde ervaring dus. Om je blik scherp te houden.

Het recente werk van Aagje was voor mij een grote verrassing. Opeens hangt het hier in volle glorie, geschilderd in ei-tempera. Deze techniek past bij haar. Net als bij het zelf opspannen en prepareren van het doek, geeft ze zowel aandacht aan de drager als aan de verf, waarvan de kleuren mooi, diep en intens zijn. Na een uur kijken merkte ik op dat het net juwelen zijn. Maar niet van die schreeuwende schitterjuwelen, meer fluweelachtig.

Dit is dan wat het oppervlak weerspiegelt. Maar wat roepen de beelden op? Wat ontstaat er als de blik in het werk wordt gezogen, door het oppervlak heen en de verbeelding wordt geprikkeld.

In de begeleidende tekst staat: Twee schilders met veel ontzag voor de natuur, en enige bezorgdheid over de invloed van de mens hierop. Bij het werk van Jeroen Vrijsen leidt dit vaak tot onheilspellende taferelen met een zekere voelbare dreiging. In het werk van Aagje Linssen wordt vooral een verbondenheid met de omgeving waarin ze zich begeeft getoond.

Het ontzag voor de natuur Laat zich zien in alle werken. De mens is op grote afstand gezet. Jeroen toont het universum vanuit diverse perspectieven, laag, midden en vanuit een hoog gezichtspunt. Aagje laat juist de reflecties zien die je kunt waarnemen als je kijkt naar het water, of hoe het licht weerkaatst wordt op planten en kleuren ontstaan.

Daar zou ik het bij kunnen laten, maar ik zou graag iets willen zeggen over de manier waarop zij het verhaal invulling geven.

En dat heeft te maken met het handschrift van de kunstenaar. Een handschrift wordt sterkt bepaald door het karakter, het gevoel, de emoties en intuïtie van de kunstenaar. Ik hou ervan, als je in de toets, in de kleur, in de compositie de strijd van de kunstenaar kunt terugvinden, de strijd tussen de emoties, het verhaal en de techniek. En die strijd is door de factor tijd niet eenduidig, er zitten vaak golfbewegingen in. Dat maakt voor mij de schilderkunst zo ongelofelijk boeiend. Want je kunt het verhaal niet altijd lineair vertellen, en niet alles wat je voelt is te verklaren.

Ze hebben beiden een speciaal handschrift dat ik na al die jaren mee mogen kijken goed heb leren lezen. Zeker niet bepaald door een heldere figuratie, waardoor het verhaal wellicht eenvoudiger tot uitdrukking zou komen. De wijze waarop zij schilderen vertelt echter veel meer dan alleen de boodschap.

Ik zei wel eens tegen Jeroen, oei, wat gebeurde er toen? Dat komt ook omdat hij in de omgang met mensen een zeldzaam zacht karakter heeft. Hij wordt nooit boos, tenminste, ik heb dat nog nooit meegemaakt. En als je dan opeens van die bijna agressieve partijen ziet in zijn werk, dan is dat opvallend. De laatste jaren is door meer openheid en lichtere kleuren dat venijn ogenschijnlijk minder geworden. Maar het zit er nog, en het lijkt harder toe te slaan als je het eenmaal hebt ontdekt.

Aagje daarentegen heeft een iets meer ontvlambaar karakter. Ik heb tekeningen gezien waarin zeer nadrukkelijk emoties werden omgezet in woeste lijnen, soms met gaten in het papier, puur en een directe weerslag van het moment. In dit recente werk lijkt er iets gebeurd te zijn. Het sprankelt, de lijnen en toefjes fladderen over het doek.

Hoe komt dan hun bezorgdheid over de wereld en de rol van de mens tot uitdrukking? Niet door het duidelijk tonen van de verwoesting door de mens, maar veel subtieler. De titel van de expo geeft het al aan: de ruimte is oneindig. Daarbij stilstaand als individu geeft dat een gevoel van nietigheid, van ons tijdelijke bestaan als mens in een universum dat eeuwig doorgaat. We kennen het begin ervan niet en we weten niet wanneer het stopt.

Maar de optelsom van alle individuen bij elkaar en het gedrag van de mens maakt dat er een breed gedragen besef is, dat die zekerheid van het oneindige misschien wel een grens heeft bereikt.

Dat besef kan zeer belastend werken. We zijn op weg naar het einde, de mensheid is verdoemd. Is dat een reëel besef, of is dat een teken van menselijke overmoedigheid. Stopt het universum met ons? Of is de natuur sterker?

In deze expositie is de natuur nadrukkelijk als oerkracht boven de mens geplaatst. Naast elkaar in een oneindig universum en meer dichtbij in de reflecties. De wijze waarop biedt ruimte om hierover na te denken, misschien ook wel over een oplossing, als de creativiteit van de mens wordt aangewakkerd om het anders te gaan doen.(Tekst Liesbeth Schreuder, november 2021).

Aankondiging expositie 'Oneindige ruimte'