Ets (code:d120)
Afdruk in diepdruk op papier, soms ook op perkament, zijde e.d., van een voorstelling in lijn of toon, die met zuur gebeten is in een metalen plaat. bij voorkeur gebruikt men hiervoor koper waarvan het oppervlak door hameren of walsen verdicht is, hetgeen een scherpe etsing mogelijk maakt. ook ijzer is gebruikt, voorts staal en sedert de 19de eeuw ook zink, dat een korrelige etsing geeft. na polijsten wordt op de plaat een zuurbestendige etsgrond aangebracht, bestaande uit mengsels van bijenwas, hars, bitumen, terpetijn e.d. wasrijke etsgronden zijn zachter en daardoor geschikt voor toonprocedes; de hardere harsgronden geven een fijnere etsing. de etsgrond wordt op de verwarmde plaat gesmolten en in een dunne laag gelijkmatig verdeeld, of als vloeibare oplossing transparant aangebracht. de kleur van de grond kan donker zijn door gebruik van bitumina of door toevoeging van zwart pigment, dan wel licht (wit pigment). men kan direkt in de grond tekenen met een stompe etsnaald of echoppe, ofwel via een overgebrachte tekening. de randen en achterzijde van de plaat worden tegen het zuur geisoleerd met dekvernis. men brengt ook wel een wasrand om de plaat aan, zodat een bakje ontstaat dat met etswater gevuld of overgoten kan worden. zelfs plaatselijke behandeling met zuur door middel van een vogelveer is mogelijk. als etswater wordt meestal verdund salpeterzuur gebruikt; soms zwavelzuur en ook wel het langzamere, meer naar de diepte en fijner werkende ijzerchloride. de gradaties in licht-donker verkrijgt men door minder of dieper te bijten; partijen die voldoende gebeten zijn worden na een tussentijdse proefdruk afgedekt met transparante dekvernis.de uitbeeldingsmogelijkheden van de ets zijn zeer groot door de soepelheid van de etsgrond, die men vrijwel onbelemmerd en zeer vrij kan doorgriffelen met de naald en op vele manieren bewerken bij de verschillende toonprocedes. een geetste lijn kan even scherp zijn als een gegraveerde (zij heeft echter een stompe uitloop), maar kan ook een 'zuurkartel' vertonen. het ininkten van lijnen en het 'optonen' van het plaatoppervlak met inkt kan gevarieerder geschieden dan de gravure. bij de mechanische doordrukmethode wordt de etsgrond doorboord met een naald of met bundels van naalden, met een roulette (lijn) of met een mattoir (vlak). ook wordt de gegrondeerde plaat, bedekt met zand, schuurpapier of textiel op plaatsen waar men een bepaalde textuur wenst, door de rolpers gehaald. de oplosmethode werkt met zoutkorrels die op de verwarmde, gegrondeerde plaat gestrooid en ingesmolten worden. met water wordt het zout daarna opgelost; er ontstaat dan een perforatie, die de plaat plaatselijk voor de etsvloeistof toegankelijk maakt. bij de oplos-lift-methode (lift-ground) tekent men met de pen of wast met het penseel op de blanke plaat met zwarte waterinkt, waaraan toegevoegd zijn een verzadigde suikeroplossing en arabische gom. hierover wordt de etsgrond aangebracht en vervolgens overgoten met heet water. de over de tekening liggende grond laat onmiddelijk los, waarna etsing kan plaatvinden. een ets met enkel lijnen wordt een lijnets genoemd. (zie lijnets)
