Kopergravure (code:d140)
Afdruk op papier, zijde of perkament van een koperen plaat, waarin met de burijn een tekening of letters zijn gesneden. men graveert meest op koperen platen, omdat van de goedkopere metalen het koper zich het soepelst laat snijden en bij het drukken de trekken het best intact laat. soms wordt wel zilver ( het meest voor plaquettes en voor de nielli) of ijzer gebruikt, en in enkele gevallen zink. in de 19de eeuw werd veel op staal gegraveerd. men gebruikt goed uitgehammerde en volkomen gepolijste platen, waarop dikwijls voor het graveren de tekening door middel van een calque op een lichte grond wordt opgebracht. hierna brengt men op de plaat met de droge naald de omtrekken aan. bij het eigenlijke graveren, dus bij het zetten van de steken (tailles), draait men de plaat op een zandkussen of op een schijf, zodat men de lijnen onder het snijden kan laten ronden. de gravurelijn wordt dun aangezet en door het steviger aandrukken van de burijn langzamer verbreed; aan het einde laat men haar weer dun uitlopen. indien bij het uitsteken van de lijnen enige braam is achtergebleven, wordt deze vervolgens met behulp van het schraapstaal verwijderd. evt. fouten kunnen met het polijststaal worden weggedrukt. de plaat moet dan dikwijls aan de achterzijde worden opgehamerd om het oppervlak weer gelijk te krijgen. de oudste graveurs die hun platen drukten, zijn waarschijnlijk allen goudsmeden geweest. dit is op te maken uit het veelvuldig voorkomen van voorbeeden voor goudsmeedwerk onder hun ornamentprenten. van enkele, als israel van meckenem waarvan het leven beter bekend is, staat dit vast. de meeste vroege gravures zijn gemaakt als voorbeelden voor goudsmeden en andere kunstenaars. waarschijlijk zal de kopergravure op verschillende plaatsen onafhankelijk van elkaar onstaan zijn. het oude verhaal, volgens hetwelk de gravure uit de niello-techniek in italie zou zijn ontstaan, is sinds lang definitief naar het terrein der legenden verwezen. de vroegste graveurs bepaalde zich tot het graveren der omtrekken en het gelijkmatig invullen vankleine oppervlakken met kleine paralelle haaltjes. het arceren onstond langzamerhand, eerst in enkelvoudig lijntjes, later door middel van kruisarceringen. een nieuwe graveertechniek kwam op door het navolgen van tekeningen en schilderijen van grote meesters. in de uitwerking hiervan speelden marc antonio raimondi, cornelis cort en h. goltzius een belangrijke rol. hun techniek was erop gericht, de gravure meer glans en soepelheid te verlenen. in de 16de - en 17de eeuw bleef de kopergravure in hoofdzaak een reproduktiemiddel. zij werd naar de maatstaf van het reproduktieve beoordeeld, zelfs nog door diderot. verschillende scholen en methoden onstonden in deze tijd. zij richtten zich naar de grote schilders. in de 18de eeuw kreeg de kopergrvure in frankrijk weer een zelfstandig karakter? de kopergrvure verviel in de 19de eeuw in een sterk conventionalisme, vnl; door de academische graveermethoden, die universeel werd toegepast. als reaktie hierop ontstonden in frankrijk en in duitsland nieuwe werkwijze, waarbij geen regelmatige tailles werden gelegd. de kopergravure ging dientengevolge meer op de ets gelijken.
